बाँसुरी

राधिका सा प्रेम कान्हा से करे ये बाँसुरी।

चूमे अधरों को किसी से ना डरे ये बाँसुरी॥

न बना है ना बनेगा मीठा इस मकरंद सा।

बाँस से सरगम सुधा बन के झरे ये बाँसुरी॥

खामियों को जो बनाएँ  खूबियाँ  योद्धा है वो।

बात सच सौ  फीसदी साबित करे ये बाँसुरी॥

साथी बन जाती है ये एकांत में चाहो अगर।

एक पल में मन का सूनापन भरे ये बाँसुरी॥

कुमार अहमदाबादी

વાંસળી

રાધા સમો પ્રેમ કાનાને કરે છે વાંસળી.
ચૂમી અધર કા'નનાં વામાં ફરે છે વાંસળી.


અમરત સમું અન્ય પીણું હોય જગમાં તો કહો,
સરગમ સુધાનાં સ્વરુપે નિત ઝરે છે વાંસળી.


આરાધના જો કરો તમ શ્વાસથી તો શ્વાસને
માની સજન પ્રેમિકા પોતે ઠરે છે વાંસળી.


ઊધારનાં શ્વાસને ખુદમાં રમાડીને પછી:
મદમસ્ત સરગમ રચી મનડું હરે છે વાંસળી.


એકાંતમાં સૂર રેલાવી પ્રણયની યાદનાં;
એકાંતનાં ભારને હળવો કરે છે વાંસળી.


નિજ ખોડને જે બનાવે યોગ્યતા યોદ્ધો છે તે;
આ વાત છે સત્ય, આ સાબિત કરે છે વાંસળી.

मटकी एक जीवन-दर्शन

पत्थर पूजा

पूजते हो तुम भी पत्थर, पूजते हैं ये भी पत्थर।

फ़र्क क्या है फिर दोनों में, दोनों पूजते हो पत्थर॥

पत्थर को ये सूरत देते, तुमने बिन सूरत ही पूजा।

राम की मूरत पत्थर है तो, काबा भी इक पत्थर है॥

 पूजा जिस की ये करते हैं, सजदा उसका तुम करते हो।

शब्द है दो पूजा सजदा, माना 'उस' को मर्म ये है ॥

पूजा होती दो हाथों से, सजदा होता दो हाथों से।

 ये हाथों को जोड़ते हैं, पास पास तुम रखते हो॥

झुकते हैं ये सजदे में तो, दंडवत तुम करते हो।

रोजे से ये पाक होते, तुम भी तो व्रत करते हो॥

कुरबानी जो तुम देते हो, जीवबली कल ये देते थे।

पूजा तुमने इक पत्थर को, पूजते ये कइ पत्थर को।

क्या है फर्क? कहाँ है फर्क? गर है कोई मुझे बताओ।

गर न मिले जो फर्क तुम्हें तो, लड़ते क्युं हो ये समझाओ॥

मज़हब को न तीर बनाओ, ज्योत से बस ज्योत जलाओ।

मंदिर में ये नमाज़ पढ़ें तुम, तुम मस्जिद में आरती गाओ॥

ये तो चंद बातें हैं जो, मन मे मेरे उभरी है।

गहरा गोता जो भी लगाए, मोती ऐसे और भी पाऐँ॥

कैसे? कि पूजते हो तुम भी पत्थर, पूजते हैं ये भी पत्थर..........

                       कुमार अमदावादी

सवाल

थी ये दुनिया पहले भी इस्लाम  से,    जी रहें हैं वे भी जिन की श्रद्धा नहीं श्रीराम पे,
थी ये दुनिया पहले भी श्रीराम से, जी रहें हैं वे भी जिन का इमां नहीं इस्लाम पे ,
                   तो, फर्क क्या लाया ये मज़हब  कोई  ये समजाये मुज को,
                    मिला  हैं क्या इस मज़हब से कोई ये बतलाये मुज को,
साँस बिना ना जीवन था, साँस बिना ना जीवन है,
बचपन  बाद यौवन था ,बचपन बाद  यौवन है,
वन से पहले यौवन था, वन से पहले यौवन है,
धर्म बिना भी जीवन था,  धर्म  बिना भी जीवन है,....... ....    तो फर्क क्या लाया ये
द्वेष को अग्नि जलती थी, द्वेष की अग्नि जलती है,
समरांगण खून पीते थे, समरांगण खून पीते हैं ,
खंज़र पीठ में लगते थे, खंज़र पीठ में लगते हैं,.................तो फर्क क्या लाया ये
पंखो में परवाज़ थी,  पंखो में परवाज़ है,
सरगम में  झनकार थी,  सरगम में झनकार है,
कलम में बागी आग थी, कलम में बागी आग है,
रूप में इक अंदाज़ था, रूप में इक अंदाज़ है,......................तो फर्क क्या लाया ये
रत्नाकर में लहरें थीं,  रत्नाकर में लहरें  हैं,
रंग बदलते चेहरे थे, रंग बदलते चेहरे हैं,
रस के लोभी भंवरे थे, रस के लोभी भंवरे हैं,
सर पे सजते सेहरे थे, सर पे सजते सेहरे हैं,....................तो फर्क क्या लाया ये
भूख उदर को लगती थी, भूख उदर को लगती है,
तन में तरंगे उठती थी,  तन में तरंगे उठती है,
बाग में कलियाँ खिलती थीं, बाग में कलियाँ खिलती है,
ममता की गंगा बहती थी, ममता की गंगा बहती है,.........तो फर्क क्या लाया ये,
                                                                                                  कुमार अमदावादी

સંપ

                     

              સંપ માટીએ કર્યો તો ઈંટ થઈ

              ઈંટનું ટોળું વળ્યું તો ભીંત થઈ

                                   અનિલ ચાવડા

                 કવિએ મત્લામાં સંપના મહત્વની રજૂઆત કરી છે. સંપ,સંગઠન અને એકતા હોય ત્યાં મજબૂતી, વિકાસ અને પ્રગતિ હોય છે. એક બહુ જૂની વાર્તા માં; એક લાકડીને તોડવી સરળ છે પણ લાકડીનો ભારો તોડવો મુશ્કેલ છે એવો સાર છે. એ સાર થી મેળ ખાતો પ્રસંગ રજૂ કરી કવિએ સંપનું મહત્વ સમજાવ્યું છે.આ રજુઆત પંચતત્વોમાંથી એક માટી નાં વિકાસનાં વિવિધ તબક્કા દર્શાવીને કરી છે. વિખરાયેલી માટી સંગઠીત થાય તો ઈંટ બને છે, ઈંટ સંગઠીત થઈ ભીંત બને છે. માનવી માટે માટીને રગદોળવી સરળ છે, ઈંટ તોડવી થોડું કપરુ કાર્ય છે: જ્યારે ભીંત તોડવી વધારે મુશ્કેલ કાર્ય છે. આ મુદ્દાને આ વિચારને રાષ્ટ્રનાં સંદર્ભમાં આ રીતે રજૂ કરી શકાય કે ગામોથી તાલુકો, તાલુકાથી જિલ્લો, જિલ્લાથી રાજ્ય અને રાજ્યોથી રાષ્ટ્ર બને છે. લોકો જેમ જેમ સંગઠનનું, સંપનું મહત્વ સમજતા જાય તેમ તેમ રાષ્ટ્ર મજબૂત બનતું જાય છે.માનવીએ પ્રગતિ કરવી હોય તો સંગઠનમાં રહેતા શીખવું પડે.

           કાન તો કાપી લીધાં'તા ભીંતનાં

           તો પછી આ વાત ક્યાંથી લીક થઈ

           આપણે ત્યાં કહેવત છે "ભીંતને પણ કાન હોય છે" રજવાડી યુગમાં અમુક રાજાઓ પાસે એવા ઓરડા હતાં જેમને કાન હતા. એ યુગમાં એવી ટેકનોલોજી હતી કે અમુક ખાસ પ્રકારના ઓરડામાં થતી વાતચીત રાજા પોતાના ઓરડામાં સાંભળી શકતો. ખાસ વાટાઘાટો કરવાની હોય ત્યારે 'કાન'વાળા ઓરડામાં વાટાઘાટો કરવાની વ્યવસ્થા ગોઠવાતી જેથી રાજા વાટાઘાટો દરમ્યાન થતી ચર્ચા સાંભળી શકે. પોતાનો પ્રતિનિધિ દગાખોર નથી, જાણી શકે. અહીં કવિ કહે છે "કાન તો..." મતલબ વાત લીક થવાના તમામ રસ્તા બંધ કરી દીધા હતા છતાં વાત લીક થઈ છે. તો ક્યાં છીંડુ રહ્યું? ભારત સરકાર સુરક્ષાના ઘણા ઉપાયો કરે છે છતાં આતંકવાદીઓ હુમલા કરી શકે છે કારણ? ક્યાંક છીંડા રહી જાય છે. થોડા મહીના પહેલાં પકડાયેલી મહિલા જાસૂસ જેવા છીંડાઓના કારણે ભીંતના કાન કાપ્યા હોવા છતાં આતંકવાદીઓ હુમલા કરી શકે છે.

             આંસુઓનો સર્વે કર્યો તો જાણ્યું કે

             આંખની વસ્તી વધારે ગીચ થઈ

                   કવિએ અદભૂત  કલ્પના કરી છે. આંખને શહેર તરીકે તરીકે કલ્પી છે. કવિ પાસે અઢળક દુખ, દર્દ, વેદના અને જખ્મો છે. બીજા શબ્દોમાં કહીયે તો એક શહેરમાં જેમ લાખોની વસ્તી હોય છે એમ આંખોમાં લાખો આંસુ વસે છે. આજે અનેક પ્રકારનાં સર્વે થાય છે. કવિએ આંસુઓનો સર્વે કર્યો તો ખબર પડી કે સમયની સાથે ઘણી નવી વેદના, પીડા, જખ્મો મળ્યાં છે. માનવીનું જીવન જેમ જેમ આગળ વધે છે દુખ દર્દમાં વધારો થતો રહે છે. આંખ નામના શહેરમાં વસ્તી ગીચ થતી જાય છે. 

જયહિંન્દ રવિપૂર્તિ           અર્જ કરતે હૈં 

1-08-2010               અભણ અમદાવાદી

तपना पड़ेगा,

हेम हूँ तो क्या हुआ तपना पड़ेगा,
हार बनने के लिए गलना पड़ेगा.

संग को गर मोल अपना है बढ़ाना.
रूप मूरत का उसे धरना पड़ेगा.
...
नार नखरेदार हूँ मैं,पी न माने,
मन लुभाने के लिए सजना पड़ेगा.

भोर शीतल, शाम शीतल ,मध्य कैसा,
दोपहर में भानु की तरह तपना पड़ेगा.

जिन्दगी ये हर घडी लेगी परीक्षा ,
जो न दे उस को सदा मरना पड़ेगा.

સ્વનિર્ભરતા

આર્થિક સ્વતંત્રતા અને સ્વનિર્ભરતા દરેક વ્યક્તિ, સમાજ અને રાષ્ટ્રની સ્વતંત્રતાનો પાયો છે, જો વ્યક્તિ, સમાજ અને રાષ્ટ્ર આર્થિક રીતે સ્વતંત્ર અને સ્વનિર્ભર હોય તો જ સ્વતંત્રતાને માણી શકે છે.
આજે સ્વાતંત્ર્યદિને વિચાર આવે છે કે એક વ્યક્તિ, સમાજ અને રાષ્ટ્ર રુપે આપણે આર્થિક મુદ્દે સ્વતંત્ર છીએ? કોઈના સહયોગ વગર આપણે આપણી આર્થિક સંપન્નતાને ટકાવી શકીએ કે એમાં વધારો કરી શકીએ એટલા સક્ષમ છીએ?

ન્યાયમૂર્તિ નું વિચારચક્ર

ન્યાય શું છે? માનવતા નું રક્ષણ

માનવતા શું છે? કાયદા નું લક્ષ્ય
કાયદો શું છે? સત્ય નો રખેવાળ
સત્ય શું છે? ન્યાયતુલા ની શોધ
ન્યાયતુલા શું છે? ન્યાયમૂર્તિ ની નજર
ન્યાયમૂર્તિ શું છે? અદાલતના સેવક
અદાલત શું છે? ન્યાયનું મંદિર
ન્યાય શું છે? માનવતાનું રક્ષણ
અભણ અમદાવાદી

પત્રકાર નુ વિચારચક્ર

પત્રકાર શું છે? શબ્દનો ખેલાડી

શબ્દ શું છે? વાતાવરણ નું "દર્શન"
વાતાવરણ શું છે? અખબારમાં સમંદર
અખબાર શું છે? સંસારનું દર્પણ
સંસાર શું છે? લાગણીઓની મહેફીલ
લાગણીઓ શું છે? કલમની પ્રેરણા
કલમ શું છે? પત્રકારનું હથિયાર
પત્રકાર શું છે? શબ્દનો ખેલાડી

जीवनचक्र

ईन्सान क्या है? परिवार का हिस्सा

परिवार क्या है? समाज का हिस्सा
समाज क्या है? राज्य का हिस्सा
राज्य क्या है? राष्ट्र का हिस्सा
राष्ट्र क्या है? धरती का हिस्सा
धरती क्या है? ब्रह्मांड का हिस्सा
ब्रह्मांड क्या है? पंचमहाभूत का हिस्सा
पंचमहाभूत क्या है? ईन्सान का हिस्सा
ईन्सान क्या है? परिवार का हिस्सा__ __

दो घूँट

पीते पीते थक जाता हूँ ,
कुछ आँसु बहा लेता हूँ
रोते रोते थक जाता हूँ
फिर दो घूँट पी लेता हूँ

फ़लसफे

जिंदगी के फ़लसफों ने,
कहाँ से कहाँ पहुँचा दिया।
चाह थी सागर में डूबें,
किनारों ने मगर बचा लिचा॥

सफलता के द्वार

जब आँसु मुस्कराने लगते हैं,
सफलता के द्वार खुलने लगते हैं।
पर जब मुस्कान रोने लगती है,
चिता तैयार होने लगती है॥

ईक राम दूजा ईकराम,

ईक राम दूजा ईकराम,
ईन्सान दोनों है आम,
फ़िर क्योँ हाथ शैतान का,
ये दोनोँ लेते है थाम.
जब जब जागा है शैतान,
भर जाते है खूँ से जाम,
यमहाट में इतनी तेजी,
अर्थीयों के बढते दाम

तस्वीर

जिसे धनुष नसीब न हुआ वो तीर हूं,
जख्म जो भरेगा नहीं उस की पीर हूँ।
मत खोजो अर्थ मेरी कविता के शब्दों में,
क्यों कि उड़ चुके रंगोवाली तस्वीर हूँ॥

દહીં નાં રુપ

મઠ્ઠો શબ્દ અઢી અક્ષરનો,

સાડા ત્રણનો શબ્દ શીખંડ
મૂળે બંને દહીંનાં રુપ
સૌ જાણે આ સત્ય અખંડ
હિન્દુ શબ્દ અઢી અક્ષરનો
સાડા ત્રણનો છે ઈસ્લામ
મૂળે બંને માનવજાત
સત્ય ન સમજે શ્રી નાદાન

તિરાડ

               
ભીંત માં તિરાડ જોઈ સૂર્ય રાજી થઇ ગયો.

સૌની નજરોની સમક્ષ કિરણને અંદર લઇ ગયો.

બંધ રોકે પાણીને, ના પૂરને રોકી શકે,

મંત્ર આ સંઘર્ષને હંમેશા ટોચે લઇ ગયો.

રોટલી દાઝી, ઉપરનું પડ ઉતારી દે,

કોળિયો ઉદરનો ખાડો ભરવા લાયક થઇ ગયો?

અભણ અમદાવાદી

परिवर्तन

परिवर्तन की ठानो और गंगा नई बहा दो अब।
पुराने ग्यान वाद्यों पर नई सरगम रचा दो अब॥
न, ग्रंथो को जलाने से परिवर्तन नहीं होता।
सृजन की सोच से होता ये, क्रान्ति को बता दो अब।।
दो अफसर थक चुके, हैं मूल विपदाओं के।
नए सूरज नए चंदा को, ड्यूटी पे लगा दो अब॥
जवानी का ये है कर्त्तव्य, कि इतिहास वो लिखे।
गगन से ऊँची जाये उन, पतंगों को हवा दो अब॥
खज़ाना खोल देगा सामने तुम्हारे इक पल में।
भईया मन को कम्पूटर को, थोडा सा लगा दो अब॥
निराशा क्यों; जमीं बंज़र है? मेहनत के धनी किसान।
पसीने से करो उपजाऊ, श्रम का हल चला दो अब॥
सदियों से समस्याओं का कारण जो बने हैं वे।
कराये बैर जो लोगों में, ढांचे वे ढहा दो अब॥

ખોળું છું

સદીયો થી હું ખોળું છું
સતયુગ ને હું શોધું છું
નામ છે આદર્શ મારુ
શમણાંનું ઘર શોધું છું

बात ये यकीनी है

कडवी पर बात ये यकीनी है।
भाग्यरेखा बड़ी कमीनी है॥

थाली कैसी परोसी है रब ने!?
रोटी है ना नमक, न चीनी है॥

नीतियाँ कैसी हो रही निर्मीत।
सब हवा में, न कुछ जमीनी है॥

माली के कंधे, फूल की अर्थी:
आँसु सूखे हैं; आँख भीनी है॥

प्यास ऐसी लगी है; साबर जो,
चित्र में है : हमें वो पानी है॥

हावी है हम बनानेवाले पर।
जिन्दगी हम सी है; मशीनी है॥

कब बिखर जाए, तार नाजुक है।
मान ईज्जत की शाल, झीनी है॥

माँ का घर

माँ का घर छूटा है जब से।
जग सारा रुठा है मुज से।
        घर क्या छूटा दुनिया छूटी।
        सुख दुख और खुशीयाँ रुठी।

                सच कहता हूँ मैं ये माता।
                रुठ गया है मुज से विधाता।
                          माँ .... मे........री माँ
                           माँ.... तू... है कहाँ

बाग रूठा, माली  रूठा, गुलशन  के  सब  फ़ूल रूठे
अपने  रूठे, बेगाने  भी, रूठ  गए  है  अनजाने  भी..माँ 
सूरज रूठा, चन्दा रूठा, नभ  के  सारे तारे रूठे,
धरती  रूठी, आसमाँ भी, रूठ गया है वो खुदा भी...माँ 
संध्या रूठी, उषा रूठी, घडी के सारे कांटे रूठे,   

रात रूठी, दोपहर भी, रूठ गई है देखो हवा भी,.......माँ

आग रूठी, पानी रूठा, साराजीवन-चक्र रूठा
मौत रूठी, जिंदगी भी,रूठ गई है  बंदगी भी .. .......माँ